Αξιολογήσεις προσωπικού: Όταν οι λάθος άνθρωποι κρατούν το μολύβι

Στο σύγχρονο επαγγελματικό περιβάλλον, η έννοια της αξιολόγησης έχει καθιερωθεί ως εργαλείο ανάπτυξης, αναγνώρισης και ανταμοιβής. Στη θεωρία, πρόκειται για μια διαδικασία δίκαιη, με στόχο την ανάδειξη της προσπάθειας, της επίδοσης και της επαγγελματικής εξέλιξης του εργαζομένου. Στην πράξη, όμως, η πραγματικότητα συχνά διαφέρει – και όχι απαραίτητα προς το καλύτερο.

Σε πολλούς οργανισμούς, παρατηρείται το φαινόμενο άτομα χωρίς γνώση ή εμπειρία πάνω στο αντικείμενο ενός άλλου εργαζομένου να αναλαμβάνουν τον ρόλο του αξιολογητή του. Πρόκειται για ανθρώπους που δεν γνωρίζουν σε βάθος τις απαιτήσεις, τις δυσκολίες ή τη φύση της καθημερινής εργασίας του άλλου, αλλά καλούνται να αποφασίσουν για την ποιότητα και την αξία της. Το αποτέλεσμα είναι μια διαδικασία που, αντί να είναι ουσιαστική και ενδυναμωτική, καταλήγει συχνά να είναι επιφανειακή και αυθαίρετη.

Η ανισορροπία αυτή δημιουργεί όχι μόνο αίσθημα αδικίας, αλλά και επικίνδυνη στασιμότητα. Όταν η αξιολόγηση γίνεται από ανθρώπους χωρίς επαρκή γνώση του αντικειμένου, χωρίς τεκμηριωμένα κριτήρια και – το πιο σημαντικό – χωρίς διάλογο με τον ίδιο τον αξιολογούμενο, τότε παύει να έχει ουσιαστική αξία. Δεν είναι σπάνιο, άλλωστε, να προχωρούν αξιολογήσεις χωρίς να έχει προηγηθεί καν συνάντηση, συζήτηση ή ενεργή συμμετοχή του εργαζομένου στη διαδικασία.

Παρά τις κατευθύνσεις και τις αρχές που θέτει το ανθρώπινο δυναμικό (HR) για τη διαδικασία, οι προδιαγραφές συχνά δεν τηρούνται. Η ανατροφοδότηση μετατρέπεται σε μια εσωτερική σημείωση, χωρίς ευκαιρία ανταλλαγής απόψεων, χωρίς αναγνώριση του συνόλου της εργασίας και χωρίς καμία πραγματική διάθεση κατανόησης.

Η αξιολόγηση, αντί για εργαλείο ανάπτυξης, γίνεται εργαλείο εξουσίας – όπου εκείνος που κρατάει το μολύβι, έχει τη δύναμη, άσχετα με το αν έχει τη γνώση.

Η ανάγκη για αντικειμενικά κριτήρια και διάλογο

Ο μοναδικός τρόπος να διασφαλιστεί η αξιοκρατία είναι η καθιέρωση αντικειμενικών, μετρήσιμων κριτηρίων που θα λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο την απόδοση, αλλά και το επίπεδο τεχνογνωσίας, την ηγετική ικανότητα, τη συνεχή κατάρτιση και την ικανότητα λήψης αποφάσεων βάσει δεδομένων. Επιπλέον, οι αξιολογήσεις πρέπει να είναι διαδραστικές – να περιλαμβάνουν ουσιαστικό διάλογο, ενεργή συμμετοχή και ειλικρινή ανατροφοδότηση.

Χωρίς αυτά τα στοιχεία, η αξιολόγηση χάνει το νόημά της και μετατρέπεται σε μια γραφειοκρατική πράξη – ή χειρότερα, σε μια υποκειμενική απόφαση που κρίνει χωρίς να γνωρίζει.

Επίλογος

Σε μια εποχή που οι επιχειρήσεις επενδύουν διαρκώς στη "διαφάνεια" και στο "ανθρώπινο δυναμικό", η αξιολόγηση δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι μια διαδικασία που γίνεται στο χαρτί, χωρίς τον άνθρωπο. Δεν μπορεί να λειτουργεί ως διοικητικό καθήκον, χωρίς ουσία, χωρίς κατανόηση και χωρίς διάλογο.

Γιατί όταν οι λάθος άνθρωποι αξιολογούν, και οι σωστές διαδικασίες δεν τηρούνται, οι ικανοί επαγγελματίες απομακρύνονται — πρώτα συναισθηματικά και μετά, αναπόφευκτα, πρακτικά.